فهرست مطالب
نشریه انسان پژوهی دینی
پیاپی 10 (زمستان 1385)
- تاریخ انتشار: 1385/12/01
- تعداد عناوین: 5
-
-
صفحات 3-31یکی از منابع مالی در حکومت اسلامی زکات است؛ نظام اسلامی برای اداره جامعه و انجام مسوولیت های سنگین خود و از بین بردن فقر اقتصادی، پرداخت زکات را در کنار سایر واجبات مالی مانند جزیه، خراج، نذورات، خمس و... لازم می داند. بررسی آراء فقهای شیعه و سنی حاکی از آن است که مشهور فقهای شیعه موارد وجوب را منحصر در نه مورد معروف می دانند و اکثریت اهل سنت بر خلاف نظر شیعه، قول به گسترش موارد وجوب زکات را پذیرفته اند و در کلیه مواردی که مشهور شیعه قایل به استحباب زکات است، به وجوب پرداخت زکات معتقدند. البته برخی از فقهای اهل سنت همانند مشهور شیعه، در غیر از موارد نه گانه قایل به استحباب هستند. در میان فقهای شیعه، ابن بابویه و فرزندش شیخ صدوق در مال التجاره هم زکات را واجب می دانند؛ ابن جنید در سایر حبوبات غیر از غلات اربعه نیز زکات را واجب می داند. با توجه به این که نیازهای جامعه فراتر از موارد منحصر در نه مورد مشهور است و نسبت به این موارد نیز فی الجمله در اکثر اشخاص ثروتمند شرایط لازم وجود ندارد و در عمل، وجوب زکات در موارد نه گانه نسبت به اشخاص توانمند منتفی است، به نظر می رسد از باب تنقیح مناط می توان نتیجه گرفت که حکم موارد وجوب زکات بر محور نیاز جامعه متغیر بوده و حکومت اسلامی این اختیار را دارد که در هر زمان و مکان نیازها را در نظر گرفته و حسب مورد، موارد وجوب زکات را تغییر داده و یا گسترش دهد.کلیدواژگان: زکات، وجوب زکات، استحباب زکات، غلات اربعه، انعام ثلاثه، مال التجاره
-
صفحات 33-56
اصل یا اصول بنیادین طبیعت کدام است؟ پدیده های مادی از چه فراهم آمده اند؟ این نخستین پرسش انسان، در سراسر تاریخ علم و فلسفه کانون پژوهش بوده است. اما آن هنوز پاسخ قطعی نیافته است. از نظریه های روزگار یونان باستان در این باره، اتمیسم عمری طولانی یافت. اما بنابر آموزه های فیزیک کوانتوم، موجودات دنیای اتم دیگر پیرو قوانین عالم کبیر نیست و موازین جایگزین نیز تا کنون کشف نشده یا به قدری مورد اختلاف است که نمی تواند محل اعتماد واقع شود. افزون بر آن، اطلاع از وجود ماده نامریی (تاریک) با ویژگیهایی خاص، دشواری مساله را دوچندان کرده است. قرآن کریم نیز اشاراتی در این باره دارد و بنیاد طبیعت و مایه حیات آن را ماده ای موسوم به آب میداند و در مواردی هم به عنوان نور از آن یاد کرده است که در مقا بل ظلمت است. اما در سطحی عمیق تر، بنیاد جهان طبیعت (ملکوت آسمان ها و زمین) امری غیر مادی تلقی شده است که در این صورت، پژوهش در قالب روش های تجربی، قادر به حل نهایی و قطعی مساله نخواهد بود. به نظر می رسد ملا صدرا با الهام از قرآن و با تکیه بر وحدت، اصالت و تشکیک وجود، توانسته است تصویر گویایی از وحدت اصل نخستین را ارایه نماید.
کلیدواژگان: اصل بنیادین طبیعت، نصوص آسمانی، نظریه کوانتوم، ذرات بنیادی، دین و علم -
صفحات 57-80مصلحت نقش اساسی در تشریع احکام دارد و احکام شرعی تابع مصالح و مفاسد در متعلقشان می باشند. در بسیاری از موارد عقل به تنهایی قاصر در کشف مصالح و مفاسد است و نیاز به بیان شریعت دارد. احکام حکومتی در محدوده مصلحت سنجی حاکم، صادر می شوند و وصف دایمی بودن را ندارند. احکام حکومتی صدور و تنفیذشان منوط به مصلحت است و در موضوع جواز حکم حکومتی، مصلحت اندیشی اخذ شده است. حاکم اسلامی در چارچوب مصلحت به جعل احکام می پردازد. مصلحت نظام اسلامی چه در بعد مصلحت اندیشی و یا مصلحت کرداری، رابطه مستقیم با حفظ نظام دارد. حفظ نظام اسلامی در دو حوزه قابل تصور است: نخست حفظ نظام و جلوگیری از آسیب به آن توسط دشمنان و در معنای دیگر، ایجاد نظم در جامعه و سامان دادن سازمآن ها و نهادهای حکومتی و جلوگیری از اغتشاش و هرج و مرج. از منظر فقیهان، حفظ نظام اسلامی به هر دو معنا نه تنها واجب شرعی بلکه واجب عقلی است. زیرا حفظ نظام اسلامی، مقدمه ای برای حفظ شریعت است. در این نوشتار نخست معنا و موارد کاربرد مصلحت در شریعت مورد بررسی قرار گرفته و سپس به تبیین نقش مصلحت در حکم حکومتی پرداخته شده استکلیدواژگان: مصلحت، مفسده، حفظ نظام اسلامی، مصلحت نظام اسلامی، حکم حکومتی
-
صفحات 81-109
رژیم حقوقی دریای خزر یکی از مسایل مهم و مبتلابه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و از مسایل تاثیرگذار بر امنیت ملی کشورمان است. این موضوع طی سال های اخیر یکی از محورهای تحرک دستگاه دیپلماسی ایران و سایر کشورهای حاشیه خزر بوده و تاکنون به فرجام و نتیجه نهایی نرسیده است. مقاله حاضر درصدد پاسخ گویی به این سوال اساسی است که «چه عوامل و متغیرهایی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر تاثیرگذار بوده است؟ به منظور پاسخ به سوال پژوهش، نگارنده با بیان اجمالی روند تحولات سیاست خارجی ایران در حوزه خزر بعد از فروپاشی شوروی سابق، سه متغیر به هم پیوسته بازیگران مداخله گر خارجی، کشورهای تازه استقلال یافته در این حوزه و روسیه را به عنوان عوامل تاثیرگذار بر سیاست خارجی ایران در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر معرفی می نماید. ومشخص می شود که کارکرد متغیرهای مذکور در ارتباط با سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خزر مثبت نبوده و مانع از حصول نتایج مطلوب و مورد نظر دستگاه دیپلماسی کشور گردیده است.
کلیدواژگان: دریای خزر، سیاست خارجی ج.ا.ا، رژیم حقوقی دریای خزر -
صفحات 111-132در تقسیم بندی نظام های سیاسی موجود در جهان، نظام سیاسی ایالات متحده آمریکا جزء نظام های دو حزبی جای می گیرد. در واقع دو حزب جمهوری خواه و دموکرات احزابی هستند که به تناوب قدرت را در این کشور در دست داشته اند. البته به غیر از دو حزب مذکور احزاب اقلیت بسیاری نیز وجود دارند که تا به حال نتوانسته اند قدرت سیاسی را در آمریکا به دست گیرند. لذا جامعه آمریکا تنها شاهد حضور قدرتمند دو حزب جمهوری خواه و دموکرات بوده است. در عین حال این دو حزب نیز در داخل خود دارای جناح های مختلفی هستند که برخی مواقع اختلافات درون حزبی را برمی انگیزد. این احزاب ظاهرا سیاست های داخلی و خارجی متفاوتی را نسبت به هم دنبال می کنند. اما واقعیت این است که حداقل در بعد سیاست خارجی هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات اصول ثابتی را ادامه داده اند. در مقاله حاضر، نظام حزبی در ایالات متحده آمریکا، پیشینه دو حزب جمهوری خواه و دموکرات، سیا ست خارجی، عملکرد واقعی و جناح بندی های داخلی آنها، همچنین احزاب اقلیت موجود در آمریکا به طور کلی مورد بررسی قرارگرفته است.کلیدواژگان: حزب، آراء الکترال، حزب جمهوری خواه، حزب د موکرات، جناح کنگره، جناح ریاست جمهوری
-
Pages 3-31Alms tax, zakat, is known to be one of the financial sources in Islamic government; in order to administrate society and omit economical poverty, Islamic government has regarded alms tax, beside other financial obligatory payment like tax and indulgence tax, as another obligatory payment. Shiite jurisprudents have limited obligatory cases of alms tax to the well-known nine cases, while majority of Sunni jurisprudents have extended it to such a domain that it includes all cases known to be desirable by Shiite as obligatory. Among Shiite jurisprudent, ibn Babevayh and his son, Sheikh Saduq, have known it obligatory in trading finance. Ibn Junayd has known all grains as obligatory. One can conclude that relying on the measure for alms tax and with regard to social needs, the variety of the cases of alms tax is limited to the nine and the government can add to alms tax cases according to social needs in different ages.Keywords: Alms tax, financial obligatory, financial desirables, trading finance
-
Pages 33-56
What is the most fundamental origin of nature? What do natural phenomena fundamentally originate from? This question has always been attended to during all human scientific life; but nonetheless, it has been failed to be answered truly. Among ancient Greek theories, atomism lived a long life; Yet on quantum theory, atomic world beings do not follow the ordinary rules of nature any more and neither have they been replaced by some others. And if any, the differences are so much that no one can agree with them. Furthermore, scientific news of the existence of a fully strange and invisible matter, called dark matter, has made it more complicated. The Holy Quran has referred to the matter in some verses; it has known something titled water to be the most fundamental principle for nature, calling it in some cases light facing darkness. In a deeper view , however, the most fundamental principle of nature (divine aspect of the heavens and earth) has been considered as something immaterial, given so, experimental methods of science never can solve the problem in a logically admitted way at all. It seems that Mulla Sadra, being influenced deeply by Quranic teachings and paying attention to the unity, fundamentality and analogicity of existence, has drawn a reasonable picture for unity of the first principle.
-
Pages 57-80Expediency is of a vital part in legislation and divine laws are in full agreement with their cases. There can be found many cases in which wisdom by itself cannot recognize any expediency and evil and therefore needs to supporting of the divine law. Governmental laws are surely considered with regard to their expediencies and evils and are not fixed for ever. Expediency of Islamic government is in direct relation with its stability and duration in both the levels of thought and action. Preservation of the government can be regarded in two areas: preserving it against enemy and preserving it against any chaos and anarchy by establishing orders and regulations. Muslim jurisprudents have rationally and lawfully known the preservation of Islamic government in both areas obligatory. The reason why is that the preservation of Islamic government is an introduction and ground for preserving divine law. In this paper the meaning and cases of expediency in divine law have been shown firstly and then, the part played by expediency in governmental laws have been justified.Keywords: expediency, evil, preservation of Islamic government, expediency of Islamic government, governmental laws
-
Pages 81-109
Caspian sea's legal regiment is regarded as one of the most important problems in I. R. I. foreign policy and as an active agent influencing public peace in our country. The problem has been one of the centric problem focused on by diplomatic system of I. R. I.and other related countries, but it has not reached to any result. The question intended in the paper is formed as: what kind of agents and variants have been influencing I. R. I. foreign policy when deciding Caspian sea's legal regimen? The author has concluded that three interconnected factors including foreign intervening role players, newly independent countries in the area and Russia have acted on I. R. I. foreign policy when deciding Caspian sea's legal regimen and in this manner, I. R. I. has been failed to arrive at its desirable right.
Keywords: Caspian Sea, I. R. I. foreign policy, Caspian sea's legal regiment -
Pages 111-132When grouping political systems of the world, that of U. S. A. is counted as a two-party system. Noticing really, one can find that Republican Party and Democrat party are only two that arrive at power one after another. As we know there are a great number of small parties there, but they have never been able to arrive at political power. American society, therefore, has experienced the powerful appearance of the two party. In the same time, there can be found different socio-political views in each of the two that leads to some inner quarrels in them. Though the parties mentioned apparently seem of opposite in national and international policy, they act on the same fixed principle.Keywords: electoral votes, republican party, democrat party, congress wing, president wing
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.